Перайсьці да зьместу

Маж

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Maas
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Мас, Маз, Маза, Мась, Мазь, Меж, Мезь, Майзь
Зьвязаныя імёны Мажэйка, Мажэла, Мазан, Масанд, Межгел, Мажырым
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Маж»

Маж, Мас (Мась), Маза, Маз (Мазь, Майзь), Меж (Мезь) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Маза або Меза, пазьней Маза, Мас або Мэс (Mazo, Mezo, Maso[1], Maas, Mass, Mess) — імя германскага паходжаньня[2]. Іменная аснова маз- (мез-, мас-) узыходзіць да гоцкага *Matja 'есьці, ядун'[3], стараверхненямецкага mez 'спосаб, мера', maz 'ежа'[2] (беларускае мажны[a] 'рослы, поўны, моцнага целаскладу; тоўсты') або гоцкага maitan, стараверхненямецкага meizen 'выразаць, рэзаць'[4]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Мажэйка (Мазейка, Мазека, Мажэка, Мажыка), Мажэла (Мазала, Мазель, Масіль), Мазан, Масанд (Масэнд), Мазгіль (Межгел). Адзначаліся германскія імёны Mazecha (Mazika), Mazela (Mazola, Massila), Massana, Masenda, Mesgilo[b]. Іменная аснова маз- (мез-, мас-) таксама можа паходзіць ад асновы мад- (мед-, мат-)[2].

У Прусіі бытавалі імёны: Mase / Maze (1360 і 1386 гады)[6], Masicke[c] (1346 і 1401 гады), Masune[d] (1401 год), Masutte, Masebut (1401 год)[9].

У Польшчы ў 1565 годзе адзначалася прозьвішча Maz, у 1593 годзе і XVII ст. — Maza[10].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Волковыскъ. Незбодичомъ, десятемъ чоловекомъ… Мас Головачевич (9 лістапада 1449 году)[11]; о Порече в Слонимском повете… а на Мася Богдановича (22 студзеня 1495 году)[12]; наместникъ звяголскии Яцъко Мезь (27 красавіка 1496 году)[13]; бояринъ киевскии Яцъко Мез (1 ліпеня 1501 году)[14]; людемъ нашимъ Мерецъкого повета… а Якубу Мезевичу (люты 1510 году)[15]; homines nostros districtus MerecensisKinka Mazewicza (16 жніўня 1511 году)[16]; Ганна Масевъна, Хилимонъ Масевичъ[17], Витъ Масевичъ[18], Иванъ, Грин, Мас Просоловичи[19], Миколаи Можовичъ[20], Кгаиль Межовичъ[21] (1528 год); люди, которые у местечку, у Ганусишкахъ живуть… Федел Мойзевич, Волкиницкого повету (12 ліпеня 1534 году)[22]; Masz Sczepanowycz… Masz, Stepan Pronyewyczy… Masz Hygnathowycz… Masz Szpakowycz (1552—1555 гады)[23]; Piothr Mozewicz… Janko Mozewicz… Stasiuk Mozewicz… Boltrusz Moziewic (1558 год)[24]; Moisiei, Sidor a Mas Marczinowiczy… Mas Sthepanowicz… Mas Żdanowicz (1561—1566 гады)[25]; Масъ Масичъ… Мась Мейтичъ (1563 год)[26]; Масъ Манковичъ… село Полятичи… Масъ Радковичъ (1566 год)[27]; Бернатъ Можевичъ з Можевщины (1567 год)[28]; Масъ Богушевичъ… Мась Янькевичъ… Масъ Солениъ… Масъ Турчинъ… Масъ Юшковичъ… Масъ Станькевичъ (24 красавіка 1580 году)[29]; Матейко зъ Маземъ (16 студзеня 1581 году)[30]; Andrzey Maza (1641 год)[31]; Андрей Можавичь, Обрам Можевичь (1655 году)[32]; Maza (1744 год)[33][e].

Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Мазевічы (Moziewicz) гербу Топач — літоўскі шляхецкі род[55].

Мэзэвічы (Mezewicz) гербу Бранікоўскі — літоўскі шляхецкі род[56].

Мязэвічы (Miezewicz) гербу Порай — літоўскі шляхецкі род з Слонімскага павету[57].

На 1902—1906 гады існавала вёска Масішкі ў Дрысенскім павеце[58][59].

На 1906 год існавала вёска Мазы ў Гарадоцкім павеце Віцебскай губэрні[60].

На гістарычнай Берасьцейшчыне існуе вёска Мазічы, на гістарычнай ВіленшчынеМасі, на гістарычнай ВількаміршчынеМасішкі.

Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Параўн.: муж > мужны, вежа > вежны і пад.
  2. ^ Таксама адзначаліся германскія імёны Mezcund (Mez-cund), Mazhild (Maz-hild), Massold (Mass-old)[4], Mazolf (Maz-olf) ды іншыя[5]
  3. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Mazika[7]
  4. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Massona[8]
  5. ^ Таксама:
    • Мазен: боярын его Федко Мазен (1552 год)[34]; Januss Mozenowicz (1558 год)[35];
    • Мажут: Довкгил Можутевичъ (1528 год)[36];
    • Мазібут: der Littowen gesinde… Mosebuthe (1404 год)[37][38], чоловекъ Можъбутъ' (22 чэрвеня 1415 году[39] паводле выпісу 9 чэрвеня 1614 году)[40];
    • Мішальт: Мікалай Мішальт (Mikołaj Miszolt) і Крыштаф Мішальт (Krzysztof Miszolt) — падчашыя вэндэнскія ў 1719 і каля 1791 году адпаведна[41]
    • Мезевід: Aryn albo Mezewid (1738 год)[42];
    • Мажвіл: людеи… Юря Миколаевича з братом Юшка Петкевича Можъвиловичовъ (2 студзеня 1552 году)[43], Jan Mozwil (24 красавіка 1675 году)[44], Mazwile (1744 год)[33];
    • Місгід: Матвеи Васкевичъ Мискгидъ (1565 год)[45];
    • Мізгер (у Польшчы ў 1724 годзе адзначалася прозьвішча Mazgara[46]): пану Андрею Самуеловичу Мизъкгеру (5 траўня 1677 году)[47], Michał Mizgier, podstoli Orszan. (24 кастрычніка 1765 году)[48];
    • Мазгін: селищо Мозкгина (1440—1492 гады)[49], в Опескои волости три земли на имя Мозкгинишку (14 ліпеня 1525 году)[50];
    • Місмонт: Андрэй Янавіч Місмантовіч — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1592 годзе[51]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Greule A. Personennamen in Ortsnamen // Ergänzungsbände zum Reallexikon der Germanischen Altertumskunde. Bd. 16. — Berlin; New York, 1997. S. 254, 256.
  2. ^ а б в Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1119.
  3. ^ Schonfeld M. Wörterbuch der altgermanischen personen-und völkernamen. — Heidelberg, 1911. S. 166.
  4. ^ а б Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 2006. S. 338.
  5. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1120.
  6. ^ Pierson W. Altpreußischer Namenkodex // Zeitschrift für Preußische Geschichte und Landeskunde. — Berlin, 1873. S. 637.
  7. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1120.
  8. ^ Anhang 3 Wörterbuch der gotischen Namen // Köbler G. Gotisches Wörterbuch. — Leiden — Köln, 1989.
  9. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 55—56.
  10. ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 2: H—Mą. — Kraków, 2009. S. 434.
  11. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 61.
  12. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 350—351.
  13. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 124.
  14. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 268.
  15. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 96.
  16. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 11 (1518—1523). — Vilnius, 1997. P. 99.
  17. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 96.
  18. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 98.
  19. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 152.
  20. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 170.
  21. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 171.
  22. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 227 (8) (1533—1535). — Vilnius, 1999. P. 169.
  23. ^ Писцовая книга Пинского и Клецкого княжеств, составленная Пинским старостою Станиславом Хвальчевским в 1552—1555 г. — Вильна, 1884. С. 96, 210, 235, 306.
  24. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 191, 205.
  25. ^ Писцовая книга бывшего пинского староства составленная по повелению короля Сигизмунда Августа в 1561—1566 годах пинским и кобринским старостой Лаврином Войной. Ч. 1. — Вильна, 1874. С. 198, 202, 266.
  26. ^ Ревизия Кобринской экономии: составленная в 1563 году королевским ревизором Дмитрием Сапегой. — Вильна, 1876. С. 50, 53.
  27. ^ Документы Московского архива Министерства юстиции. Т. 1. — М., 1897. С. 225, 232, 242.
  28. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 741.
  29. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 208, 213.
  30. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 230.
  31. ^ Ординация королевских пущ: в лесничествах бывшего Великого Княжества Литовского. — Вильна, 1871. С. 109.
  32. ^ Памятники истории Восточной Европы. Источники 15-17 вв. Том 4. (Monumena Historica Res Gestas Europae Orientalis Illustrantia). Крестоприводная книга шляхты Великого княжества Литовского 1655 г. — Москва — Варшава, 1999. С. 112.
  33. ^ а б Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  34. ^ Полоцкая ревизия 1552 года. — Москва, 1905. С. 75.
  35. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 422.
  36. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 169.
  37. ^ Das Marienburger Tresslerbuch der Jahre 1399—1409. — Königsberg, 1896. S. 315.
  38. ^ Ivoška D. Litauische historische Personennamen in dem Marienburger Tresslerbuch der Jahre 1399—1409 // Acta linguistica Lithuanica. T. 81, 2019. P. 99.
  39. ^ Saviščevas E. Polityka nadań wielkich książąt litewskich na Żmudzi w pierwszej połowie XV wieku // Prace historyczne 141, z. 2 (2014). S. 495.
  40. ^ Jablonskis K. Nauji Vytauto laikotarpio aktai // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 383.
  41. ^ Inflanty; Urzędnicy inflanccy XVI-XVIII wieku: spisy. — Kórnik, 1994. S. 94, 96.
  42. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 27. — Витебск, 1898. С. 186.
  43. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 35 (1551—1558 гг.). — Менск, 2020. С. 153.
  44. ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 324.
  45. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 236.
  46. ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 2: H—Mą. — Kraków, 2009. S. 434.
  47. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 497.
  48. ^ Рыбчонак С. Попіс шляхты Аршанскага павета 30 верасня 1765 г. // Герольд Litherland. № 20, 2014. С. 116.
  49. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 52.
  50. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 12 (1522—1529). — Vilnius, 2001. P. 395.
  51. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 3. ― Вильна, 1904. С. 54.
  52. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 400.
  53. ^ Яўген Анішчанка, Столбцы инвентарь 1728 г. в Минском воеводстве, Архіў гісторыка Анішчанкі, 26 красавіка 2018 г.
  54. ^ Яўген Анішчанка, Засулье инвентарь 1772 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 8 студзеня 2019 г.
  55. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 245.
  56. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 8. — Warszawa, 1937. S. 207.
  57. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 8. — Warszawa, 1937. S. 247.
  58. ^ Słownik geograficzny... T. XV, cz. 2. — Warszawa, 1902. S. 307.
  59. ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 165.
  60. ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 79.